De duur van hoger onderwijs hangt af van het type school, de studie en – voornamelijk – van de student zelf. Doorgaans duren de meeste studies vier tot zes jaar, maar de meeste studenten doen er langer over en voltooien hun hoger onderwijs op een leeftijd van 28 jaar (vergeleken met 25,5 in de VS. en 22,8 in Engeland).
Deze lange periode van studeren wordt in Duitsland nu als een probleem beschouwd, aangezien Duitse studenten hierdoor pas laat de arbeidsmarkt betreden om praktische werkervaring op te doen. Veel Duitse studenten beginnen met hun eerste baan op een leeftijd waarbij studenten in andere landen al een aantal jaar werkervaring hebben – en sommige van hen al een middenmanagement positie hebben bereikt!
Er zijn diverse verklaringen voor de lange studeertijden: één van de redenen is de grote hoeveelheid aan vrijheid die de meeste Duitse studenten krijgen. Vergeleken met andere landen, zijn er in Duitsland bijna geen “vooraf opgestelde” studieprogramma’s, waardoor studenten hun vakken kunnen kiezen wanneer zij willen en vaak ook in de volgorde die zij willen. Het nadeel van deze benadering is dat je de studie zelf moet indelen – wat niet geheel makkelijk is door de gecompliceerde vereisten en de bureaucratische indeling van de meeste universiteiten. Veel buitenlandse studenten (en zelfs een behoorlijk aantal Duitse studenten), voelen zich volledig verloren en gedesoriënteerd tijdens hun eerste jaar aan de universiteit, waardoor natuurlijk veel tijd verspild kan worden aan onnodige of niet doeltreffende studies.
Een ander probleem is dat veel openbare universiteiten te veel studenten hebben, met overvolle leszalen en vakken waarvoor te weinig plaatsen zijn. Deze situatie wordt niet verholpen door de constante bezuinigingen van vele universiteiten. Duitse universiteiten hebben echter vergeleken met internationale universiteiten goede resultaten en Duitse studenten verlaten het hoger onderwijs op een veel meer volwassen leeftijd dan hun internationale tegenhangers (na het overleven van de bureaucratie van Duitse universiteiten, is dit niet verrassend).
Universiteiten
Studenten met hoge cijfers op hun VWO diploma kunnen iedere universiteit kiezen. Alle andere studenten worden plaatsen toegewezen door een centraal bureau (Zentralstelle für die Vergabe von Studienplätzen, ZVS). Veel studierichtingen hebben echter restricties. Indien je medicijnen wilt studeren, dien je minimaal een bepaald gemiddelde te hebben op je VWO-diploma. Indien je niet wordt toegelaten bij je eerste poging, kun je je kansen verhogen door jezelf nogmaals aan te melden voor een semester of een jaar later, aangezien wachttijden tevens in beschouwing worden genomen bij de toelating.
Indien je in Duitsland wilt studeren maar geen Duitse onderwijskwalificaties hebt, hangt het er van af of je deze kwalificaties binnen of buiten Europa hebt verworven. Alle Europese kwalificaties (inclusief het Britse A niveau en het Internationale Baccalaureaat) worden gelijkwaardig erkend aan het Abitur voor toelating aan de universiteit. Andere kwalificaties hebben echter extra diploma’s nodig voor erkenning. Deze diploma’s worden op staatsniveau uitgegeven en elke Duitse deelstaat heeft een ander beleid betreft het evalueren van buitenlandse kwalificaties. De overheid (bang dat het land zal lijden aan academische isolatie) heeft echter in de afgelopen jaren maatregelen getroffen om meer buitenlandse studenten aan te trekken door de erkenning van buitenlandse diploma’s in bepaalde gebieden te verlichten.
Hogescholen
Indien je niet wordt toegelaten aan een Duitse universiteit of op zoek bent naar kortere studies, kun je een Duitse Fachhochschule overwegen. Deze instellingen bieden praktischer onderwijs aan dan universiteiten en studies duren doorgaans drie jaar. Hoewel een diploma van een Fachhochschule niet gelijkwaardig is als de titel van een Duitse universiteit, is het vaak voldoende om de arbeidsmarkt te betreden met een positief perspectief.